به گزارش واحد سنجش و راه حلهای رفتاری در بازار (آبسیم) بورس نیوز، از تامین منابع مالی کارا به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در توسعه و رشد پایدار اقتصاد و نظام مالی هر کشور، یاد می‌شود.ابزارهای مالی اسلامی (صُکوک)، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله هستند که دارندگان اوراق به صورت مشاع، مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها می‌باشند.
صکوک پل ارتباطی بین دو بازار پول و سرمایه به شمار می‌رود و از آنجا که با پشتوانه دارایی منتشر می‌شود، دارای ریسک کمتر است و هزینه تأمین مالی را نیز کاهش می‌دهد. این ابزار با فراهم کردن امکان تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار، به توسعه بازار سرمایه کمک میکند.
بر اساس آخرین آمار منتشر شده، در حال حاضر 9 شرکت تأمین سرمایه مجوز فعالیت دارد که همه این شرکتها سرمایه 2000 میلیارد ریالی دارند.
در شکل زیر خالص داراییهای صندوقهای تحت مدیریت شرکتهای تأمین سرمایه آمده است. بر این اساس، آرمان با رقمی بیش از 230 هزار میلیارد ریال، بیشترین دارایی را دارد.
در سال 97 تنها سه شرکت «مخابرات ایران»، «سایپا» و «ریل سیر کوثر» جهت تامین سرمایه در گردش و بازپرداخت بدهیهای خود اوراق صکوک منتشر کردند.
کل تامین مالی انجام شده اعم از دولتی و غیردولتی در سال 96 بیش از 630 هزار میلیارد ریال بود که از این میزان حدود 11 درصد در بازار سرمایه و توسط شرکتهای تامین سرمایه انجام شد و 89 درصد نیز اوراق دولتی بوده است. البته در 8 ماهه امسال نیز بیش از 340 هزار میلیارد ریال حجم کل تامین مالی بوده که از این حجم تنها 12 درصد بازار سرمایه سهم داشت.
طبق آمارها و اطلاعات موجود، از سال 1389 انتشار اوراق صکوک آغاز گردید و شرکت هواپیمایی ماهان اولین بانی اوراق اجاره به مبلغی بیش از 291 میلیارد ریال بود.
از آن زمان تاکنون بیش از 264 هزار میلیارد ریال انواع اوراق صکوک منتشر شده که سهم شرکتها و نهادهای دولتی از آن، به مراتب بیشتر از شرکتهای خصوصی حاضر در بازار سرمایه بوده است.
بر این اساس، از 63 اوراق صکوک منتشر شده، تنها 23 مورد در اختیار شرکتهای حاضر در بازار سرمایه قرار گرفته و باقی موارد برای شرکتهای غیر بورسی و دولتی بوده است.
به طور کلی، شرکتهای بورسی بانی 49500 میلیارد ریال اوراق صکوک بودهاند که معادل تنها 19 درصد کل مبلغ صکوک منتشر شده است.
در کوچک بودن این رقم فقط کافی است مقایسهای با میزان سرمایه یکی از شرکتهای بازار سهام انجام شود. مبلغ سرمایه شرکت «سایپا» به تنهایی معادل 79 درصد کل مبلغ صکوک منتشر شده توسط شرکتهای بورسی است و یا فروش یک ماه شرکت «فولاد مبارکه اصفهان» برابر با 41 درصد مبلغ مذکور است.
وزارت امور اقتصادی و دارایی با 6 نوبت به مبلغ 112 هزار میلیارد ریال، بیشترین انتشار اوراق را به نام خود ثبت کرد.
در بین شرکتهای بورسی، «سایپا» در 3 نوبت 12400 میلیارد ریال اوراق صکوک منتشر کرده و رتبه اول را از نظر تعداد دارد و از نظر مبلغ، شرکت «مخابرات ایران» با انتشار 12500 میلیارد ریال اوراق، در صدر قرار گرفته است.
به این ترتیب، میتوان چنین نتیجهگیری کرد که اوراق صکوک بیش از آن که در خدمت بازار سرمایه و شرکتهای حاضر در آن باشد، در اختیار دولت قرار گرفته است.
تاکنون شرکتهای تأمین سرمایه آنچنان که باید و شاید حضور پررنگی در این عرصه نداشتهاند و در چنین شرایطی و با وجود چنین امکانی، هر از گاهی شاهد برگزاری همایشهای مختلف در خصوص تأمین مالی در بازار سرمایه هستیم که با این اوصاف، به نظر میرسد چندان مثمرثمر نبوده است. این در حالی است که این اوراق با هدف کاهش هزینه تأمین مالی منتشر می‌شود؛ موردی که بسیاری از شرکتهای خصوصی درگیر آن هستند و هزینه مالی به نقطه ضعف صورتهای مالی مبدل شده است. در واقع، آنچنان که باید، بین بازار سرمایه و پول ارتباط برقرار نشده و اوراق صکوک به نوعی یک حلقه مفقوده در فرایند تأمین مالی شرکتها محسوب می‌شود.
